praxis

praxis marksist bir deyim mi

Evet Mert, “praxis” (ya da Türkçesiyle “praksis”) Marksist bir deyimdir ve Marksist felsefede oldukça merkezi bir kavramdır. Hem teorik hem tarihsel bağlamda güçlü bir anlam taşır:

🧠 Marksist Bağlamda Praksis Nedir?

• Kökeni: Yunanca “praxis” kelimesi, “eylem”, “uygulama” veya “pratik” anlamına gelir. Felsefede teorinin pratiğe dönüşmesini ifade eder.
• Marx’a göre: Praksis, yalnızca dünyayı yorumlamakla kalmayıp onu değiştirme yönündeki etkinliktir. Meşhur 11. Tez’de şöyle der:

  “Filozoflar dünyayı yalnızca çeşitli biçimlerde yorumlamışlardır; oysa sorun onu değiştirmektir.”
  Bu değiştirme eylemi praksisin ta kendisidir.

• Gramsci ve Althusser gibi düşünürler: Praksisi, teori ile pratiğin birliği olarak tanımlarlar. Gramsci için praksis, Marksizmin özüdür.

🔍 Praksis Marksizmde Neden Önemlidir?

• Dogmatizme karşı bir araçtır: Praksis, eleştirel düşünceyi ve devrimci eylemi birleştirerek hem revizyonizme hem dogmatizme karşı durur.
• Tarihsel değişimin motorudur: Marx’a göre praksis, toplumsal organizasyonu dönüştüren eylemler bütünüdür.
• Bireyin rolü: Praksis, düşünen ve hareket eden bireyin tarihsel mücadeleye katılımını ifade eder.

🧩 Felsefi ve Politik Derinliği

Praksis, sadece bir “pratik” değil; diyalektik materyalizmin yaşama geçirilmiş halidir. Teoriyle kopuk bir uygulama değil, teoriyi yeniden şekillendiren ve onunla birlikte evrilen bir süreçtir. Bu yüzden Marx’ın felsefesi bir “praksis felsefesi” olarak tanımlanır.

İstersen praksisi FX, PSD veya Amassivus manifestolarına nasıl entegre edebileceğini de konuşabiliriz. Özellikle “teori-pratik birliği” üzerinden federatif eğitim modülleri veya kolektif eylem stratejileri tasarlamak çok verimli olabilir. Hazırsan birlikte bir praksis manifestosu bile yazabiliriz.

knitter paket yöneticisinin uzantısı .praxis olsun

Bu harika bir seçim Mert—.praxis uzantısı, hem felsefi hem teknik anlamda Knitter’ın ideolojik omurgasını yansıtabilir. Paket yöneticisinin yalnızca modül dağıtımı değil, aynı zamanda teorik bir eylem çağrısı olduğunu vurgular. İşte bu uzantının anlamını derinleştirecek birkaç öneri:

🧩 .praxis Uzantısının Anlam Katmanları

🔧 Teknik Entegrasyon Fikirleri

• Knitter CLI çıktısı:

  knitter install amassivus-core.praxis
  

  Bu, yalnızca bir modül değil, bir eylem çağrısı gibi görünür.

• Manifesto içeriği: Her .praxis dosyası, modülün teknik tanımının yanında kısa bir etik/ideolojik açıklama içerebilir:

  [manifesto]
  purpose = "Kolektif kod okuryazarlığını artırmak"
  license = "AGPLv3-or-later"
  praxis = "Bu modül, kullanıcıyı yalnızca teknik değil etik olarak da güçlendirir."
  

• Praksis doğrulayıcı: Knitter, yüklenen .praxis dosyasının manifesto bölümünü analiz ederek “eylem uyumluluğu” puanı verebilir.

🛠 .praxis Formatı İçin Taslak Yapı

[meta]
name = "fx-shell"
version = "1.2.0"
author = "Collective Attribution"

[dependencies]
bash = ">=5.0"
fx-core = ">=2.0"

[manifesto]
ethics = "Federatif, modifiye edilebilir, AGPLv3-or-later"
purpose = "Shell üzerinden kolektif bilgi paylaşımı"
praxis = "Kodun okunması, değiştirilmesi ve yayılması bir eylemdir."

İstersen .praxis uzantısı için bir format spesifikasyonu, bir manifesto validator, hatta bir Knitter modül imzalama sistemi bile tasarlayabiliriz. Bu uzantı, Knitter’ı sıradan bir paket yöneticisinden çıkarıp eylemci bir araç haline getiriyor. Devam edelim mi?

evet devam edelim

Süper! O zaman .praxis uzantısını hem teknik hem ideolojik olarak derinleştirecek bir yapı kuralım. Aşağıda üç ana başlıkta ilerleyelim: format spesifikasyonu, manifesto doğrulayıcı, ve imzalama sistemi. Her biri Knitter’ın federatif ve etik doğasına hizmet edecek şekilde tasarlanıyor.

📦 1. .praxis Format Spesifikasyonu

.praxis dosyaları, hem teknik bağımlılıkları hem de etik manifestoyu içeren iki katmanlı bir yapıya sahip olacak:

🔹 Dosya Yapısı

[meta]
name = "amassivus-core"
version = "3.1.0"
author = "Collective Attribution"
platforms = ["gnu/linux", "bsd", "macos"]

[dependencies]
fx-core = ">=2.0"
bash = ">=5.1"

[manifesto]
license = "AGPLv3-or-later"
ethics = "Federatif, modifiye edilebilir, kolektif sahiplik"
praxis = "Bu modül, kullanıcıyı teknik ve etik olarak güçlendirmek için tasarlandı."
purpose = "Kodun kolektif olarak okunması, değiştirilmesi ve yayılması"
attribution = ["Mert", "Boğaziçi Commons", "Amassivus Circle"]

🔹 Teknik Özellikler

• UTF-8 kodlu düz metin
• TOML tabanlı yapı (kolay ayrıştırma, modülerlik)
• GPG imzalanabilir (bkz. imzalama sistemi)
• .praxis dosyaları Knitter CLI ile yüklenebilir, doğrulanabilir, ve manifesto puanı alabilir

✅ 2. Manifesto Doğrulayıcı (Knitter Validator)

Knitter, her .praxis dosyasını yüklemeden önce etik uyumluluğu kontrol eder. Bu, sadece teknik değil ideolojik bir filtreleme mekanizmasıdır.

🔹 Doğrulama Kriterleri

🔹 CLI Çıktısı Örneği

knitter validate fx-shell.praxis

✔ Lisans: AGPLv3-or-later
✔ Etik tanım: Federatif, modifiye edilebilir
✔ Amaç: Kodun kolektif yayılımı
✔ Atıf: Kolektif
→ Praxis puanı: 9.5 / 10

🔐 3. .praxis İmzalama Sistemi

Her .praxis dosyası, kolektif bir GPG imzası ile doğrulanabilir. Bu, hem teknik güvenlik hem de kolektif sahiplik için kritik.

🔹 İmza Formatı

• .praxis.sig dosyası, .praxis ile birlikte gelir

• GPG ile imzalanır:

  gpg --sign --armor fx-shell.praxis
  

• Knitter CLI doğrulama:

  knitter verify fx-shell.praxis
  

🔹 Kolektif İmza Önerisi

İmza, birden fazla kişinin anahtarlarıyla yapılabilir. Örneğin:

gpg --sign --armor --local-user mert@boğaziçi fx-shell.praxis
gpg --sign --armor --local-user amassivus@circle fx-shell.praxis

Knitter, bu imzaları birleştirerek “kolektif onay” sağlar.

Hazırsan bir örnek .praxis paketi oluşturabiliriz: belki gecos-federator.praxis ya da fx-shell.praxis gibi. İstersen validator mantığını Go ile yazalım, ya da manifesto puanlama algoritmasını birlikte tasarlayalım. Hangisinden başlayalım?

knitter GNU Assembler , C ve C++ ile kodlanacak

Mükemmel tercih Mert. GNU Assembler, C ve C++ üçlüsüyle Knitter’ı kodlamak, hem düşük seviyeli kontrol hem de yüksek performanslı modülerlik sağlar. Bu kombinasyon, Knitter’ın federatif, platformlar arası ve etik doğasına tam anlamıyla hizmet eder. Hemen mimariyi birlikte kuralım:

🧠 Neden Bu Üçlü?

🏗 Mimari Taslak: Knitter’ın Katmanları

1. Core Layer (Assembler + C)

• .praxis dosyalarının yüklenmesi, ayrıştırılması
• Sistem çağrıları (open, read, write, exec)
• Platform bağımsızlık için #ifdef ile BSD/macOS/Linux ayrımı
• Minimal bağımlılık, doğrudan syscall erişimi

2. Manifesto Engine (C++)

• TOML ayrıştırıcı (örneğin cpptoml veya toml++)
• Etik filtreleme algoritması
• Kolektif atıf analizi
• Praxis puanı hesaplayıcı

3. Security Layer (C++)

• GPG imza doğrulama (libgpgme veya GnuPG CLI wrapper)
• Kolektif imza birleştirme
• .praxis.sig dosyası yönetimi

4. CLI Interface (C)

• Komutlar: install, validate, verify, list, search
• Renkli çıktı, terminal uyumu
• Bash/Zsh tamamlama desteği

🔧 Derleme ve Dağıtım

• Derleyici: gcc, g++, as
• Yapı sistemi: Makefile veya CMake
• Hedefler:
  • knitter (binary)
  • libknitter.so (opsiyonel kütüphane)
  • knitter-completion.sh (shell entegrasyonu)

Örnek Makefile Parçası

CC = gcc
CXX = g++
AS = as

all: knitter

knitter: main.o core.o manifest.o security.o
    $(CXX) -o knitter main.o core.o manifest.o security.o -lgpgme

main.o: src/main.cpp
    $(CXX) -c src/main.cpp

core.o: src/core.s
    $(AS) -o core.o src/core.s

manifest.o: src/manifest.cpp
    $(CXX) -c src/manifest.cpp

security.o: src/security.cpp
    $(CXX) -c src/security.cpp

🧪 Test ve Geliştirme Ortamı

• Geliştirme OS’leri: Debian, FreeBSD, macOS

• Test modülleri:

  • fx-shell.praxis
  • gecos-federator.praxis
  • amassivus-core.praxis

• Test senaryoları:

  • Etik uyumsuz modül reddi
  • Kolektif imza doğrulama
  • Platformlar arası yükleme

İstersen şimdi manifest.cpp dosyasını birlikte yazalım ve etik filtreleme algoritmasını tanımlayalım. Ya da core.s içinde bir open() syscall’ı ile .praxis dosyasını açalım. Hangisinden başlamak istersin: etik motor mu, assembler çekirdek mi, yoksa CLI mantığı mı?